Karta pomnika
Miejscowość
Pęczerzyno (niem. Panzerin)
Gmina
Brzeżno
Powiat
świdwiński
Obecna lokalizacja
zachowany element pomnika znajduje się na rozwidleniu dróg, w centrum miejscowości, w pobliżu kościoła
współrzędne: 53°41’07.8″N 15°44’43.5″E (53.685500, 15.745420)
Poprzednia lokalizacja
pomnik znajdował się na nieistniejącym obecnie cmentarzu ewangelickim w miejscowości Pęczerzyno, najprawdopodobniej na końcu głównej alei cmentarnej
Typ pomnika
wolnostojący
Upamiętnienie/symbolika
– pierwotnie: polegli w I wojnie światowej
– wtórnie: krzyż łaciński z figurą Chrystusa
Autor
pomnik wykonany przez firmę Heinrich Nerius, Steinbildhauer, Dramburg
Uroczystości związane z pomnikiem
wykonanie i odsłonięcie w latach dwudziestych XX w.
Zniszczony / poddany przeróbkom
zniszczony po II wojnie światowej, pozostałość pomnika została przeniesiona z cmentarza na rozwidlenie dróg i wykorzystana jako podstawa pod krzyż
Opis
Pomnik znajdował się na terenie zatartego obecnie w warstwie powierzchniowej cmentarza ewangelickiego, usytuowanego na wschód od wsi, prawdopodobnie na końcu głównej alei cmentarnej. Otoczony był płotkiem i obsadzony krzewami (w narożach ogrodzenia). Wolnostojący monument, wykonany był z kamienia lub betonu i posadowiony na dwustopniowej (prawdopodobnie) podstawie. Miał formę prostopadłościennego obelisku z szerszą bazą i węższym trzonem, ozdobionym w górnej części rzeźbionymi festonami z liści (prawdopodobnie dębu) oraz zwieńczeniem w kształcie daszku zakończonego pełnoplastyczną ozdobą – Krzyżem Żelaznym. Dolną część (bazę) otaczały zdobienia w formie kamiennych lub betonowych kul, umieszczonych na podstawie, przy narożnikach postumentu. Zachowany element to dolna, prostopadłościenna część postumentu, ustawiona obecnie na dwóch prostokątnych płytach kamiennych bądź betonowych niewiadomego pochodzenia, leżących bezpośrednio na ziemi. Na czterech ścianach posiada ona okrągłe wnęki, ozdobione reliefami przedstawiającymi kolejno: wieniec z liści dębu, skrzyżowane pociski artyleryjskie (ozdoba mocno uszkodzona), Stalhelm ułożony na gałązce oliwnej oraz bagnet (miecz?) na tle liści. Z tej ostatniej płaskorzeźby zachowały się jedynie gałązki liści dębu z żołędziami i fragment przedstawiający prawdopodobnie jelec. Zachowaną część pomnika wieńczą dwa wykonane z kamienia lub betonu stopnie (prawdopodobnie element pierwotny pomnika), w górnym z nich zamocowano duży drewniany krzyż z pasyjką (figurą Chrystusa) przykrytą daszkiem. Całość otoczona jest współczesnym metalowym płotkiem. Z relacji mieszkańców i zachowanych wcześniejszych zdjęć wynika, że cała współczesna kompozycja była przynajmniej raz przerabiana, krzyż jest obecnie wyższy niż wcześniejszy na zdjęciach z 2008 roku*.
Inskrypcje
według projektu na frontowej ścianie pomnika (naprzeciw alei) miał się znajdować napis:
IHREN
GEFALLEN HELDEN
GEWIDMET
VON
DER DANKBAREN
GEMEINDE
PANZERIN
tłum. Swoim
poległym bohaterom
dedykuje
z wdzięcznością
gmina
Panzerin
Elementy składowe
- rodzaj materiału: kamień lub beton
- elementy pierwotne: podstawa krzyża i zdobienia na jej ścianach
- element wtórny: krzyż łaciński z pasyjką nakrytą daszkiem
Dodatkowe / dodane tablice
brak
Pozostałość pomnika znajduje się na terenie należącym do wsi Pęczerzyno, jest pod opieką parafii rzymskokatolickiej pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Brzeżnie.
Bibliografia
Archiwum Państwowe w Szczecinie, Beratung für Kriegerehrung, Kreis Schivelbein, vol. I, 1920-1925, sygn. 3996, strony niepaginowane
*Wcześniejsze zdjęcia pomnika autorstwa Beaty Zbonikowskiej dostępne są na portalu westernpomerania.com.pl http://westernpomerania.com.pl/Peczerzyno-502+397 [dostęp z dnia 15.09.2020]
stan na dzień 30.09.2020
autor: Rafał Figiel
przy współpracy: Małgorzata Karczewska, Krzysztof Wołoszczak
